Prikkelverwerking: Wat is het eigenlijk en welke rol speelt het in het lichaam van je kind? En wat kun je zien of ervaren als de prikkelverwerking anders verloopt? In deze blog neem ik je erin mee!
Prikkelverwerking: Wat is het?
Prikkelverwerking, met een duur woord ook wel sensorische informatieverwerking genoemd, is de verwerking van informatie vanuit de zintuigen. Prikkelverwerking vormt de basis van de ontwikkeling van ieder kind, zowel bij kids mét als zonder “label”.
De informatie komt het lichaam binnen via verschillende zintuigen. Zowel via de 5 zintuigen die iedereen kent, als de overige zintuigen.
Wist je dat je kind namelijk totaal 8 zintuigen heeft?
Dit zijn de 8 zintuigen:
- Tastzintuig (dit is verdeeld over verschillende gebieden in het lichaam)
- Reuk
- Gehoor
- Smaak
- Zicht
- Spierzintuig
- Evenwichtszintuig
- Interne zintuigen
Zintuig 1 t/m 5 ken je waarschijnlijk wel. Over zintuig 6 t/m 8 leren we eigenlijk niet op school. Toch spelen deze óók een belangrijke rol in de prikkelverwerking!
Zo is het spierzintuig overal te vinden in het lichaam, het zit in alle spieren. Dit zintuig zorgt ervoor dat je kunt afstemmen en doseren in kracht en afstand. Het evenwichtszintuig is geplaatst in de oren van je kind en zorgt ervoor dat het lichaam weet waar het “is” in de ruimte.
In dit zintuig is bijv. ook het registreren van de zwaartekracht verwerkt.
Het evenwichtszintuig speelt ook een belangrijke rol in de concentratie van je kind. Als laatste zijn er nog de interne zintuigen: dit zijn de zintuigen in het lichaam en deze geven de interne behoeftes weer, zoals honger, dorst, wc behoefte, pijn, energieniveau etc.
In de afbeelding hierboven is te zien dat prikkelverwerking de basis vormt van de ontwikkeling van een kind.
De ontwikkeling van een kind kun je zien als een boom, met aan de basis de verwerking van informatie vanuit de zintuigen en bovenin de boom de “vruchten” van de ontwikkeling.
Hoe werkt prikkelverwerking?
Vanuit het lichaam worden er signalen gegeven over de “situatie” in het lichaam en daarnaast worden er ook signalen door het lichaam ontvangen van buitenaf – beide door de zintuigen.
Beide soorten signalen die het lichaam vanuit alle zintuigen ontvangt, geven het lichaam informatie én zorgen ervoor dat het lichaam kan reageren en bijsturen/aanpassen waar nodig.
Een voorbeeld
Je kind ziet en de overkant van de straat een hond lopen.
De ogen en de oren van je kind vangen deze informatie op (de oren ook, want de hond hijgt een beetje). In het lichaam komen al deze prikkels bij elkaar in een grote verzamelbak. Dit kun je zien als een sorteerkast van de post in het postkantoor met allemaal vakken.
Daarin komt alle informatie over de situatie op dat moment bij elkaar en van daaruit wordt er door het lichaam een reactie gevormd/aangestuurd.
Zo kijkt het lichaam bijvoorbeeld of het een veilige of een onveilige prikkel is en zal het lichaam op basis hiervan een (vaak onbewuste) reactie aansturen. Heeft de hond zijn tanden ontbloot, dan is kans groot dat die informatie wordt gezien als een waarschuwende prikkel.
Wat er bijv. voor zorgt dat je al een stapje opzij zet of de hond meer in de gaten houdt. Loopt de hond super relaxed en vrolijk naast zijn baasje, dan wordt alle informatie samen waarschijnlijk als niet waarschuwend gezien door het lichaam.
En zal je als je reactie hierop rustig doorlopen.
Wat kun je met prikkelverwerking?
Door prikkelverwerking ben je dus in staat om de wereld om je heen én je lichaam waar te nemen.
Doordat je onderscheid kunt maken tussen de informatie, ben je bijv. in staat om je te concentreren op een taak, en kun je tot leren en beleven/ervaren komen.
Daarnaast kan je kind zich ontwikkelen, omdat de basisvoorwaarde voor een gezonde ontwikkeling – een goede informatieverwerking – aanwezig is. Je kind ontwikkelt hierdoor achtereenvolgens de motorische mijlpalen en een aantal andere aspecten (welke staan langs de stam van de boom in de afbeelding boven).
Van hieruit kan je kind zindelijk worden, eten, leren, sociaal contact aangaan, betekenis geven aan de wereld om zich heen, zelfstandigheid ontwikkelen etc.
Op de foto hierboven zie je het verschil tussen een normaal verlopende prikkelverwerking (links) en een anders verlopende / afwijkende prikkelverwerking (rechts). Ook zie je gelijk in beide situaties hoe je kind met prikkels omgaat en deze ervaart.
Wat als de prikkelverwerking bij je kind anders verloopt?
Zoals je in bovenstaande afbeelding kunt zien, zijn er een aantal dingen die bij je kind anders verlopen op het moment dat de prikkel/informatieverwerking bij hem/haar anders verloopt. Zo heeft je kind bijv. moeite om onderscheid te maken tussen de informatie vanuit het lichaam en omgeving.
Maar ook om hier de juiste betekenis aan te geven: is deze informatie veilig of juist waarschuwend?
Doordat de zintuigen van je kind bepaalde prikkels nét anders verwerken, reageert je kind hierdoor anders. Wat ervoor kan zorgen dat je kind gevoeliger of juist minder gevoelig is voor bepaalde prikkels en bepaalde prikkels juist vermijdt of opzoekt.
Dit komt dus omdat er vanuit het lichaam andere behoeftes ontstaan. Waardoor je kind bijvoorbeeld kieskeurig gaat eten, niet stil kan zitten, superlang over het eten doet, de spraaktaal achterblijft etc.
Ook kan het zijn dat (het lijkt of) je kind regelmatig niet “wil” luisteren, bepaalde dingen niet (of juist wel) doet, of dat er dingen nét anders gaan. Of kan het zijn dat je kind méér tijd, begeleiding of aansturing nodig heeft bij bepaalde taken of activiteiten.
Wist je dat een andere prikkelverwerking kan zorgen voor een ontwikkelingsachterstand en dat deze ook vaak voorkomt bij een ontwikkelingsachterstand of (vermoeden van) bepaalde “labels”?
Zo verloopt de prikkelverwerking bij bijv. Autisme altijd anders, en ook bij o.a. AD(H)D, Syndroom van Down en TOS komt een andere prikkelverwerking vaak voor.
Toch hoeft je kind geen “label” te hebben om hierin problemen te ervaren, zie het als een wijziging in het systeem, dat kan ieder kind “overkomen”. Gelukkig valt er ook veel aan te doen!
Signalen andere prikkelverwerking
Er zijn ontzettend veel verschillende signalen die je bij je kind kunt zien als er sprake is van een (net) andere prikkelverwerking. Je kunt één of meerdere van de volgende signalen bij je kind zien:
- Enkel een bepaald aantal voedingsmiddelen eten
- Kleding zit niet goed
- Voorkeur of juist afkeur voor/van geluid(en), bewegen, aanraken en/of licht
- Moeilijk tot zelfstandig spel kunnen komen
- Moeite hebben met opdrachten uitvoeren
- Van 0 naar 100 schakelen en weer terug
- Niet/moeizaam kunnen in- en/of doorslapen
- Verzorgings(activiteiten) uit de weg gaan, zoals haren wassen, tanden poetsen of douchen
- Vaak angstig reageren of veel controle nodig hebben
- Anders ontwikkelen van spraaktaal, een andere articulatie of de spraaktaal blijft zelfs uit
- Moeite hebben met zindelijk worden
- Niet van de speen afgeraken
- Af en toe total-loss zijn, bijv. na een schooldag of uitje
- Zich slecht kunnen concentreren
- Op dingen kauwen, zoals jas, beker etc.
- Moeite hebben met evenwicht/balans of onhandig zijn
- De ene keer wel en andere keer niet hetzelfde doen
- De kapper uit de weg gaan
- Moeite hebben met voelen van pijn, wc-behoefte, hongerbehoefte of juist wanneer je kind genoeg gegeten heeft
- Ziet geen gevaar
- Moeite met veranderingen en veel behoefte aan ritme, structuur en rust
- Op de tenen lopen
Je kind is bij een anders verlopende prikkelverwerking (bewust of onbewust) vooral bezig met alle signalen die het lichaam geeft, en kan daardoor niet alles laten zien wat hij/zij in zich heeft.
Ook kan je kind bepaalde behoeftes of gedragingen ontwikkelen en/of soms misschien niet lijken te luisteren – weet dat dit geen onwil is, je kind kan nu niet anders omdat het lichaam dit van je kind vraagt.
Tips
Heb je het gevoel dat jouw kind anders met bepaalde prikkels of situaties omgaat?
Dan vind je hieronder een aantal tips die je kunnen helpen!
1. Schrijf voor jezelf eens op sinds wanneer het je opvalt dat je kind op bepaalde prikkels anders reageert. Noteer er ook bij welke (soort) prikkels het zijn en wat de reactie van je kind is, of binnen welk ontwikkelingsgebied dit is.
2. “Knalt” jouw kind soms opeens/uit het niets, en heb je het gevoel dat je bepaalde signalen mist?
Noteer dan eens voor jezelf wat er allemaal vooraf is of kan zijn gegaan aan deze situatie. Vaak is het even een puzzeltje maar zijn er wel kleine aanwijzingen te vinden die je verder kunnen helpen!
3. Zorg dat je kind regelmatig rustmomenten heeft over de dag. Hierdoor geef je je kind de kans om alle prikkels die hij/zij binnen krijgt, te verwerken. Het is voor je kind belangrijk om even terug te kunnen schakelen, zodat je kind weer nieuwe prikkels “aan kan”.
4. Heeft je kind bepaalde (prikkel)behoeftes of gedragingen?
Verbied deze dan niet, want dan gaat je kind alternatieven zoeken om toch aan dezelfde prikkel te komen of dezelfde prikkelde vermijden. Dit kunnen minder gunstige gedragingen zijn. Kijk vooral wat je kind zoekt of vermijdt!
Is de situatie echt onveilig? Kijk dan of je je kind een alternatief kunt aanbieden dat zo dicht mogelijk bij de behoefte en vorm van jouw kind ligt.
5. Structuur
Kinderen bij wie de prikkelverwerking anders verloopt, hebben meer behoefte aan en baat bij structuur en duidelijkheid. Kijk op welke manier je deze voor je kind kunt creëren!
Je kind ervaart namelijk ook veiligheid bij een bepaalde mate van voorspelbaarheid – dus wat hij/zij kan verwachten van de dag en de komende momenten. Hier kun je eventueel picto’s voor inzetten, ter ondersteuning van/in de communicatie.
Zoek hulp voor de prikkelverwerking van je kind
Je kind heeft moeite met bepaalde handelingen/activiteiten óf loopt achter in de ontwikkeling doordat je kind informatie met de zintuigen (nét) anders verwerkt. Hierdoor kan je kind niet alles laten zien wat hij/zij in zich heeft, omdat je kind nu veel bezig is met de signalen van het lichaam.
Dit gaat helaas niet vanzelf over, zoek hierbij echt de hulp van een professional!
Zo kan je kind de wereld om zich heen én het lichaam anders gaan ervaren en veel beter tot leren en ontwikkelen komen.
Ben je op zoek naar hulp voor je kind? Kijk dan eens bij mijn trajecten! Zelf bied ik unieke trajecten aan waardoor je kind een enorme sprong in de ontwikkeling maakt.
Zoals bijv. het KANSEN-Traject.
Wil je weten welke signalen je kind op het gebied van eten kan laten zien?
Download dan gratis de Kieskeurige Eters Checklist via onderstaande knop!
0 Reacties